April
30
April
30
Տասնորդական կոտորակներ 3 դաս
April
30
Տասնորդական կոտորակներ
April
29
English
When Torn Howard was seventeen years old he was as tall as his father, so he
began to borrow Mr. Howard’s clothes when he wanted to go out with his
friends in the evening.
Mr. Howard did not like this, and he always got very angry when he found
his son wearing any of his things.
One evening when Tom came downstairs to go out, his father stopped him
in the hall. He looked at Tom’s clothes very carefully.
Then he said angrily, ‘Isn’t that one of my ties, Tom?’
‘Yes, Father, it is,’ answered Tom.
‘And that shirt’s mine too, isn’t it?’ his father continued.
‘Yes, that’s yours too,’ answered Tom.
‘And you’re wearing my belt!’ said Mr. Howard.
‘Yes, I am, Father,’ answered Tom. ‘You don’t want your trousers to fall
down, do you?’
B. Opposites. Write these sentences. Put one word in each empty place.
- Tom was not a short boy. He was a tall boy.
- Mr. Howard was not happy when Tom borrowed his clothes: he was angry.
- Mr. Howard did not borrow his clothes to Tom; but Tom borrowed them.
- Tom didn’t borrow his father’s .oldest clothes. He borrowed his newest ones.
- Tom did not want his father’s trousers to fall down: he wanted
them to stay up.
- C. Choose the right sentence for each picture. Write it down.
- a. Joe is as tall as his father.
b. Joe is less tall than his father.
c. Joe is taller than his father. - a. Tom is going upstairs.
b. Tom is coming upstairs.
c. Tom is coming downstairs.
- a. Tom is wearing a belt.
b. Tom isn’t wearing a belt.
c. Tom’s belt has broken.
April
28
Ամփոփիչ գրավոր աշխատանք
- Ո՞րքան է նորմալ աչքի լավագույն տեսողության հեռավորությունը։
25 սմ - Թվարկե՛ք մարդու աչքի մասերը և նշե՛ք դրանց նշանակությունը։
Եղջերաթաղանթ
Ծիածանաթաղանթ
Ծիածանաթաղանթ մեզ օգնում է գույները լավ տեսնել։
Բիբ
Բիբը իր մեջ մտնող լույսի քանակը կառավարում է:
Ցանցաթաղանթ
Ցանցաթաղանթը մեզ օգնում է տեսնել մրմնի ճիշտ ձևը։ - Ձեզ հայտնի ի՞նչ եղանակով են կարճատեսությունը շտկում։
Օկտագործում են ոսպյակներ։ - 4.Ի՞նչ է պետք անել տեսողության արատները կանխելու համար։
Պետք է պահպանել տեսողության հիգենան։ - Ի՞նչով է պայմանավորված մարմիների գույնը։
Ճառագայթներով։ - Ո՞ ր գիտնական է ապացուցել,որ արեգակի սպիտակ լույսը,տարբեր գույնի ճառագայթների համախումբն է։
Նյուտոնը - Ի՞նչ է բջիջը։
Բջիջը տարական մասնիկն է։ - Որո՞նք են բջջի բաղադրության հիմնական քիմիական տարրերը։
Ջրածին, ասխածին, թթվածին,ազոտ։ - Որո՞նք են բջջի հիմնական կառուցվածքային մասերը։
Բջջաթաղանթից, ցիտոպլազմայից, կորիզից և օրգանոիդներից: - Ի՞նչ նշանակություն ունի բջջաթաղանթը։
Բջջաթաղանթը մեզ պաշտպանում է բակտերյաներից։ - Ի՞նչպիսին է կենդանիների աչքի կառուցվածքը։
- Թվարկե՛ք արեգակնային սպեկտրի գույներն ըստ հաջորդականության։
Կարմիր, նարնջագույն, դեղին, կանաչ, երկնագույն, կապույտ և մանուշակագույն: - Ի՞նչից է կախված անթափանց մարմինների գույնը։
Եթե օրինակ սև ապակի է իրվրա ընկնող բոլոր գույները կլանվում են։ - Ի՞նչից է կախված թափանցիկ մարմիների գույնը։
Իր վրա ընկնող բոլոր գույները բեկվում։ - Ի՞նչ է հյուսվածքը։
Բջիջները եթե ունեն նույն չափը ձևը դրանք կոչվում են հյուսվածքներ։ - Ի՞նչ հյուսվածքներ ունեն բույսերը։
գոյացնող
ծածկող
փոխադրող
հիմնական։ - Կենդանական ի՞նչ հյուսվածքներ գիտեք։
էպիթելային, շարակցական, մկանային և նյարդային: - Ո՞ր հյուսվածքն է կատարում բույսի և նրա օրգանների հենարանի դեր։
Մեխանիկական հյուսվածքը։
April
28
28.04.25,6-րդ դասարան,մայրենի
1.Տրված բառերը չորս խմբի բաժանի՛ր: Գրի՝ր այդ խոսքի մասերի անունները:
Ծաղիկ, արագ, քաջաբար, բուրավետ. մեծ. ժամացույց. թրթռալ. թիավարել, ջուր. ջրոտ. ուրախ. ջրել. սար. մարդ. գնալ, լրջորեն, տնից տուն, հրաշալի. երեխա. լողալ, հետո, մաքուր. նավաստի. օձ, ճկուն. հիմա, իջնել,՜բացվել, դանդաղ, չխկչխկալ, սև. ինքնաթիռ, առվակ. պայծառ, գոռգոռալ, գարուն, բարձրանալ, սպիտակ, թիթեռ, պահակ, նավակ. Գաղտնի, պահել, հատիկ, ոսկեզօծ, ոսկեզօծել, երկաթյա:
Գոյական
Ծաղիկ, ժամացույց, ջուր, սար, մարդ, տուն, երեխա, մաքուր, նավաստի, օձ, հիմա, ինքնաթիռ, առվակ, գարուն, թիթեռ, պահակ, նավակ, հատիկ:
Ածական – արագ, քաջաբար,բուրավետ, մեծ, ջրոտ, ուրախ, լրջորեն, հրաշալի, մաքուր, ճկուն, դանդաղ, սև, պայծառ, սպիտակ, Գաղտնի, ոսկեզօծ, երկաթյա
Բայ- թրթռալ, թիավարել, ջրել, գնալ, լողալ, հետո, հիմա, իջնել, ՜բացվել, չխկչխկալ, գոռգոռալ, բարձրանալ, պահել, ոսկեզօծել
2.Հականիշները գտի՛ր և զույգ-զույգ գրի’ր:
Ոչնչացնել, ստեղծել, միշտ. անարատ, արատավոր, բացահայտ. թույլ. վերջին. համաձայնել. հանգստանալ. գտնել. երբեք. հավաքել, աջ, արթուն, քնած, առաջին, գաղտնի, ամուր, աշխատել, կորցնել, վատնել, մերժել, ձախ:
Ոչնչացնել- ստեղծել
Միշտ-երբեք
Անարատ-արատավոր
Բացահայտ-գաղտնի
թույլ-ամուր
Վերջին-առաջին
Համաձայնել-մերժել
գտնել-կորցնել
հավաքել-վատնել
աջ-ձախ
արթուն-քնած
աշխատել-հանգստանալ
3.Գրի՛ր նախադասության անդամների մոտ նրանց հարցերը:
Մթին սարերի ամպերից, կապույտ ձյուներից և սառը աղբյուրների ակունքներից գլոր-գլոր իջնում է Ձորագետը:
Արդեն տերևաթափ են թզենիները։ Անտառում երևում են հացենի ծառերը նարնջագույն տերևներով կաղնիները՝ բաց դեղին, և կարմիր տերևներով տանձիները, որոնց շուրջը չոր խազալի վրա գիշերում է մի գազան։ Ծառից ընկնում են տերևները, ահավոր կանչում է կույր մոշահավը, և բոլորովին մոտիկ, դեղնած սաղարթի մեջ փայտահատը կտուցով թմբկահարում Է կեղևը։
4.Տրված բառերից ածանցների օգնությամբ նոր բառե´ր կազմիր: Գրի´ր գործածված ածանցները:
մարդակեր, վարդաբույր, տնամերձ, գույնավոր, ձմեռային, ծաղիկաման, դպրոցական, բակային, միրգային, գործնական, պոչավոր, հրաշալի, դասական, աղջիկական։
5.Գտիր ավելորդ բառը.
ծառ. գիրք, հայր, ծանր, կատակ, ձմեռ
տասը, երեսուն, հնգական, տասներեք, մեկ
Հակոբ, մայր, ծաղիկ, գարուն, սեղան
գեղեցիկ, սառը, արագ, բարձր, սև
29.05.25
Ստեփան Զորյան: Պապն ու թոռը
1.Կարդա պատմվածքը:
2.Անհասկանալի բառերը բառարանի օգնությամբ բացատրիր:
3.Գրի՛ր՝ ի՞նչ զգացողություններ ունեցար պատմվածքը կարդալիս:
Ես շատ տղրելիս։
4.Բնութագրի՛ր պապին:
Պապը կույր էր խեղճ։
5.Բնութագրի՛ր Աստղիկին:
Նա շատ հոգատար և ուրախ աղջիկ։
6.Գրի՛ր շարադրություն՝ Իմ պապը կամ իմ տատիկը վերնագրով:
Իմ պապը
Ես իմ երկու պապիկներին շատ եմ սիրում նրանք շատ բարի են և կրթված։ Նրանք իմ երկու պապիկները շատ ծաղկասեր մարդիկ են ես սիրում եմ նրանց։
Եփրեմ պապը շա՜տ ծեր էր։
Վաղուց նրա աչքերը չէին տեսնում, ականջները ծանր էին լսում, իսկ գլուխը շարունակ դողում էր հասած արևածաղկի պես։ Դողում էին և նրա սառը, չոր ձեռները. այնպես որ, երբ նա թանով ապուր էր ուտում կամ շորվա, կերակուրը միշտ կաթկթում էր նրա սպիտակ, մի քիչ էլ կանաչած միրուքի վրա։
Բացի դրանից, Եփրեմ պապը չէր կարողանում երկար ման գալ, հեռու տեղ չէր գնում և միայն արև օրերին, երբ սիրտն ուզում էր զբոսնել տան առաջի պարտեզում, կանչում էր թոռանը — Աստղիկին և նրա առաջնորդությամբ, ձեռնափայտը ձեռին, կամաց-կամաց ման էր գալիս ծառերի տակ։ Հետո Եփրեմ պապի ատամներից շատերը թափվել էին, դրա համար էլ ոչ միս էր կարողանում ուտել, ոչ չոր հաց։
Շա՜տ ծեր էր Եփրեմ պապը։ Տանը նրան այնքան էլ չէին սիրում և ամեն բան չէին տալիս ուտելու։ Բայց նա սիրում էր ամենքին, և ամենից շատ փոքրիկ Աստղիկին. պատմում էր նրան հեքիաթներ, առակներ, պատմում էր ուրիշ տղաների, աղջիկների մասին և այն մասին, թե ինչո՛ւ են ընկնում աստղերը երկնքից։ Երբեմն կոպեկներ էր նվիրում նրան, որ կոնֆետ առնի…Եվ դրա համար Աստղիկը պապին շատ էր սիրում. ամեն անգամ բռնում էր պապի ձեռից և առաջն ընկած ման ածում ծառերի արանքում ու բացատրում, թե որ ծառը ո՛րքան է բռնել և թե ինչպես է ծաղկել մասրի թուփը… Բայց Աստղիկը շատ էր ափսոսում, որ պապը չի տեսնում այդ բոլորը, և որովհետև պապը չէր տեսնում, Աստղիկը խղճում էր նրան և ավելի սիրում։Մի բան սակայն դուր չէր գալիս Աստղիկին, այն, որ պապը հիվանդանում էր շուտ-շուտ։
Այժմ էլ՝ երեք շաբաթ էր ահա պապը հիվանդ էր։ Երբ նա հազում էր, Աստղիկին թվում էր, թե չոր տերևներ են խշխշում նրա կրծքի տակ, իսկ քնած տեղը այնպես էր խռխռացնում, մեկը կարծես խեղդում էր նրան…Քանի օր էր, պապն ուզում էր դուրս գալ արևի տակ զբոսնելու, բայց տատը չէր թողնում. ասում էր՝ կմրսի… Եվ Աստղիկը զարմանում էր տատի վրա, թե ինչո՛ւ է նա այդպես անխիղճ մերժում պապին։ Ինչ կա որ, — մտածում էր նա, — թո՛ղ պապը դուրս գա, էլի տուն կգա… Բայց տատը և մայրիկը չէին թողնում։Եվ քանի նրանք չէին թողնում, պապն ավելի էր ցանկանում դուրս գալ…
Եվ ահա մի օր պապն անսպասելի վեր կացավ անկողնից։ Աստղիկն այդ օրը շատ լավ է հիշում։ Կիրակի էր. տատն ու մայրիկը գնացել էին ժամ, իսկ հայրիկը քաղաքումն էր։ Երբ ինքը՝ Աստղիկը, փողոցից եկավ տուն, տեսավ պապը նստել է անկողնում և ձեռքերով բան է փնտրում կողքին։
— Ի՞նչ ես ուզում, պապի, — հարցրեց Աստղիկը։
— Շորերս, — ասաց պապը դողալով։
Աստղիկը տվեց նրան կապան, չուխան, ոտնամանները և գդակը։ Պապը դողդողալով հագնվեց և փայտը ձեռին դուրս եկավ պատշգամբ ու նստեց այնտեղ՝ թախտի վրա, արևի դիմաց։
Այդ օրը պապի դեմքը շատ տարօրինակ էր։ Աստղիկը նայում էր նրան և զարմանում, թե ինչու այդպես մտամոլոր է պապը և ինչի է ականջ դնում նա։
Պապն իսկապես ինչ-որ բանի ականջ էր դնում. գլուխը բարձր բռնած, աչքերը խուփ, նա կարծես կամենում էր լսել, թե ի՛նչ է կատարվում գյուղում և գյուղից դուրս… Քանի ժամանակ էր դուրս չէր եկել տնից և դրա համար, խորը շունչ քաշելով, ուզում էր լսել կարծես դրսի կյանքը… Մի քանի տարվա կուրությունը սրել էր նրա լսողությունը, ուստի և նա պարզ լսում էր մեղուների երգը օդի մեջ, բարդիների տերևների ուրախ ճքճքոցը և երեխաների զվարթ աղմուկը մի հեռավոր տան բակից։ Նրա ականջին էր հասնում և եկեղեցու տոնական զանգահարությունը, որը կարծես թրթռում, խաղում էր օդի մեջ և, շունչը կտրած, ընկնում գետին։
Զանգերի ղողանջը Եփրեմ պապի հոգում զարթեցնում էր անցած գնացած հուշեր, և նա իրեն տեսնում էր երեխա, որ Զատկին հոր հետ գնում էր եկեղեցի, ու զանգերը ղողանջում էին այդպես հանգիստ ու միալար… Հետո նա իրեն տեսնում էր ջահել ու առողջ, որ նույնպես ջահել մի աղջկա հետ, թև–թևի տված պսակի է գնում, ու զանգերն էլ ղողանջում էին այդպես թրթռալով… Վերջապես, նա տեսնում էր իրեն հասակն առած տղամարդ, որ գերանդին ձեռքին խոտ էր հնձում դաշտի մեջ… Զնգում էր գերանդին, լորերը թռչում էին խոտի միջից։ Խոտը լաս–լաս դարսվում էր շարքով և այսօրվա պես դարձյալ ղողանջում էին ժամի զանգերը…
Այս բոլորը հիշելով՝ Եփրեմ պապը հանկարծ զգաց հնձած խոտի հոտ և, բերանը բանալով, խորը շունչ քաշեց։
Աստղիկը, որ ամբողջ ժամանակ նայում էր հիվանդ պապին, հանկարծ զարմացավ, տեսնելով պապի դեմքը պայծառացած։
Պապը նորից խորը, երկար շունչ քաշեց։
— Աստղիկ։
— Ի՞նչ է, պապի։
— Ինձ տար բաղը։
— Բա որ մրսե՞ս, պապի, — ասաց Աստղիկը, տարակուսանքով նայելով պապի կույր աչքերին։
— Չեմ մրսի, աղջիկս, գնա՛նք…
Եվ պապ ու թոռ ձեռք-ձեռքի տված մտան պարտեզ։ Ծերունին, ձեռր թոռանը տված, քայլում էր նրա ետևից և հարցնում, թե ի՞նչպես են ծառերը, բոլորն էլ ծաղկե՞լ են արդյոք, ծաղիկները թափվե՞լ են, թե ոչ։
— Թափվել են, պապի, թափվել են, — պատասխանեց Աստղիկը։
— Պտուղներ երևո՞ւմ են ծառերի վրա։
— Այո, պապի, շա՜տ…
— էդ լավ է, — ասաց պապը, — էդ լավ է։
Խոսելով հասան փոքրիկ պարտեզի ծայրը, որտեղից մի փոքրիկ դռնակ էր բացվում փողոցի վրա։ Պապն այդտեղ կանգ առավ և նորից շունչ քաշեց։
— Գնանք տուն, պապի, — ասաց Աստղիկը, — կմրսես, տատը կբարկանա…
— Չէ, բալիկս, չեմ մրսի, — հանգստացրեց պապը և շարունակեց շունչ քաշել։
Մի փոքր այսպես կանգնելուց հետո պապը հարցրեց.
— Հանդն էստեղից մոտիկ է, չէ՞, Աստղիկ։
— Հա, պապի, իհարկե, մոտիկ է։
— Դե որ մոտիկ է, աղջիկս, — ասաց պապը, — ինձ տար հանդը։ Դու էլ քեզ համար ծաղիկ կքաղես։
Աստղիկն ուրախացավ.
— Հա՛, պապի. էնքա՜ն ծաղիկ կա հանդում…
Մի քանի րոպե անց արդեն գյուղացիները զարմանքով տեսան իրենց բակերից, թե ինչպես հիվանդ Եփրեմ պապը թոռան ձեռից բռնած գնում էր դեպի դաշտը։ նրանք գնում էին դաշտ և մոռացել էին, որ տանը մարդ չկա և դռները բաց են հավերի ու շների առջև։
Փոքր հետո նրանք դուրս եկան դաշտը և երկար ժամանակ գնում էին խոտերի միջով։ Պապը քայլում էր կռացած և հևում ամեն մի քայլ անելիս, բայց կարծես չէր հոգնում. իսկ Աստղիկը պապի ձեռը բռնած առաջնորդում էր նրան և շարունակ խոսում. «Պապի, դեսն արի», «Պապի, առաջիդ քար կա», «Պապի, լոք տուր..» ։ Եվ ծեր պապը, թոռան ձայնին հնազանդ, կատարում էր նրա բոլոր պահանջները, լոք էր տալիս ջրի վրայից, թեքվում էր այն կողմը, ուր քաշում էր իրեն փոքրիկ աղջիկը։ Բավական տեղ գնալով՝ պապը կանգնեց, շունչ քաշեց բարձրահև ու հարցրեց Աստղիկին, թե ի՞նչ տեղ են գտնվում իրենք։
— Լավ տեղ ենք, պապի, — պատասխանեց Աստղիկը։— Էնքան ծաղիկ կա…
Պապը շունչ քաշեց դարձյալ և հարցրեց.
— Անտառը մոտիկ է, հա՞…
— Հա, պապի, հրես մոտիկ։ Դու տեսնո՞ւմ ես որ…
Պապը, առանց պատասխանելու, կույր աչքերը բարձրացրեց և ականջ դրեց։Այս անգամ նա ուզում էր լսել անտառի ձայնը։ Եվ ահա պարզ նրա ականջին էր հասնում հինավուրց անտառի խշշոցը, որ նման էր գետի տևական շառաչի։ Անտառը խշշում էր այնպես, կարծես բոլոր ծառերը միասին երգ էին ասում։ Ի՜նչ լավ է խշշում անտառը, — մտածեց պապը։ Այդ խշշոցը նույնն էր, ինչ որ շատ–շատ տարիներ առաջ։ Այդպես էր խշշում նա, երբ ինքը երիտասարդ էր. այդպես էր խշշում մերին, երբ նա հասակն առած տղամարդ էր… Այդ խշշոցը նույնն է, առաջվանը. նույնը կլինի և միշտ… Ու Եփրեմ պապը տխուր հառաչանքով նստեց կանաչների վրա հանգստանալու, իսկ Աստղիկն սկսեց ծաղիկներ քաղել և վազել թիթեռների հետևից։
Նստած տեղը, բոլոր ժամանակ, Եփրեմ պապը շարունակում էր ականջ դնել։Շ
Այժմ անտառի խշշոցի հետ նրա ականջին էր հասնում առվի քչքչոցը… Նա ճանաչում էր այդ առուն, հնձի ժամանակ քանի՜ անգամ էր հաց կերել նրա մոտ… Առվի քչքչոցի հետ Եփրեմ պապի ականջին էին հասնում և թռչունների երգը — այդ արտույտներն էին երգում — և խոտերի շրշյունը, և հովից օրորվող թփերի շշունջը, իսկ հեռվից գալիս էր դարձյալ եկեղեցու զանգերի ձայնը ու խառնվում անտառի խշշոցին։
Ի՜նչ լավ է խշշում անտառը…
Այսպես էր մտածում պապն իր սրտի խորքում, և նրա շրթունքները դողում էին հուզմունքից, ուզում էր աղոթել, բայց միտքն աղոթքի խոսքեր չէին գալիս… Մի փոքր էլ ականջ դնելով այդ ծանոթ, հարազատ ձայներին, պապը հանկարծ կռացավ և գլուխը խոնարհեց գետնին…
Երկար համբուրում էր նա կանաչով ծածկված հողը և անզուսպ արցունքներն առատորեն թափվում էին նրա աչքերից… Մի փոքր էլ, մի փոքր էլ, և նա ուժասպառ ընկավ կանաչների վրա…
Քիչ հետո, երբ Աստղիկը ծաղիկներ գրկած վերադարձավ պապի մոտ, զարմացավ, որ պապը պառկել է…
«Պապն ինչո՞ւ է քնել էսպես», — մտածեց նա և ձայն տվեց։
Բայց պապը նրան չպատասխանեց։
Այդ ժամանակ Աստղիկն ավելի մոտեցավ նրան և շարժեց ձեռը,
— Պապի, ա՛յ պապի, — կրկնում էր ձեռքը քսելով պապի երեսին, գլխին։— Վեր կաց, գնա՛նք… Դե, պապի, վեր կա՛ց, տատը կբարկանա…
Պապը դարձյալ չէր զարթնում։ Իսկ Աստղիկը շարունակում էր շարժել նրա ձեռը, գլուխը, աղերսում էր, որ զարթնի։ Բայց պապը չէր շարժվում…
Այդ տեսնելով, վերջապես, Աստղիկը որոշեց և վազեց տուն հայտնելու, որ պապը քնել է դաշտում ու չի զարթնում… Բայց պապը չէր քնել…
Գնացին տեսան պապը մեռել էր դաշտում։
Երբ Աստղիկն այդ իմացավ, նա չէր կարողանում հավատալ, որ պապը մեռած լինի, նա չէր հավատում և նրան, թե պապին կտանեն իրենց տնից և նա էլ ետ չի գա…
«Հապա էլ ո՞վ կպառկի նրա անկողնում, — մտածում էր նա, – ո՞վ կհագնի նրա չուխան…»:
Եվ երբ մյուս օրը տերտերները պապին տարան ժամ, Աստղիկն սպասում էր, թե պապը կվերադառնա, բայց մութն էլ ընկավ, նա չեկավ… Իսկ երբ տան դռները փակեցին, որ քնեն, Աստղիկը սաստիկ տխրեց ու լաց եղավ վերմակի տակ։ Նա լաց էր լինում ու մտածում, թե ի՛նչու տան դռները փակեցին. չէ՞ որ պապը կարող է գալ, գուցե հենց հիմա էլ ելել ու կանգնել է դռան առաջ…
Լաց լինելով մտածում էր, թե ո՛վ պետք է այնտեղ ման ածի պապին, չէ՞ որ նա չի տեսնում, կարող է քարի դեմ առնել կամ ոտը ջուրը գցել…
— Ա՜խ, տեսնես կլինի մեկը, — մտածում էր Աստղիկը, — մի բարի տղա կամ մի բարի աղջիկ, որ խեղճ պապին ման ածի այնտեղ…
Գրի՛ր շարադրություն. Ո՞վ է լավ ընկերը
Լավ ընկերը նա ընկերն է, որ քեզ վեճերի ժամանակ մենակ չի թողնի։ Լավ ընկերը նա է, որ
Միշտ քո կողքին կանգնած է։ Լավ ընկերը նա է, որ քո մոտ գումարը չի հերիքում նա ավելացնում է անվճար։ Ես ունեմ լավ ընկերներ և ես դեռ փոքր եմ միշտ մատնող ընկերներ կան և միշտ կլինեն։
(Այս պատմությունը վերաբերվում է տղաներին)։
Ուրիշի ուղղակի խոսքերը դարձրո՛ւ անուղղակի:
Ծովի գորտերը
Ծովի գորտերը խորհուրդ անելով ասացին, թե Ինչո՞ւ են տռզած փորերով ու դեղնած մաշկով խեղդվում ջրերում, դուրս գան ցամաք ու ապրեն ուրիշների պես։
Ծերերից մեկն ասաց, որ նրա Հայրը պատվեր է տվել նրան, որ ծովի ապաստանը չթողի, որովհետև բնությամբ երկչոտ են, գուցե դուրս գան ու սարսափելով հետ դառնան և ցույց տան իրենց երկչոտությունը։
Չլսեցին խորհուրդը և դուրս ելան, բայց ոտնաձայն լսելով՝ փախան ու կրկին խորասուզվեցին ծովում։
30.04.25
- Մի բառով գրի՛ր:
ա) Ո՞վ է, որ սովորում է, բայց ոչ դպրոցում:
Հեռավար։
բ) Ո՞վ է, որ ղեկավարում ու ցուցմունքներ է տալիս, ղեկավարում է կրթական գործը:
Կազմակերպիչ։
գ) Ինչպե՞ս է կոչվում այն տարածքը, որտեղ մրգատու ծառեր են աճում:
Այգի։
դ) Ինչպե՞ս է կոչվում այն հասկացությունր, որով արտահայտում ենք իրերի, երևույթների և իրադարձությունների տևողությունը: Դա չափվում է դարերով, տարիներով, ամիսներով, շաբաթներով, օրերով, ժամերով և այլն:
Ժամանակ։
ե) Ո՞վ է այն պաշտոնական անձը, որը վարում է դատավարությունը և գործի մասին դատավճիռ կամ որոշում է ընդունում:
Տնօրեն։
զ) Ինչպե՞ս է կոչվում այն հասկացությունը, որով արտահայտվում է գիտակցության մեջ անցյալի տպավորությունները պահելու և վերականգնելու կարողությունր:
Միտք։
- Բառերն ածանցների օգնությամբ այնպես փոխիր, որ անձ ցույց տան: Գրիր ավելացրած ածանցները:
գնել-գնորդ, նվիրել-նվիրող, ուսուցանել-ուսուցիչ, վարել-վարող, իշխել-իշխանավոր, նկարել-նկարիչ, պահել-պահող, որսալ-որսորդ, սուտ ասել-սուտասան
- Արևմտահայերեն հատվածը դարձրու արևելահայերեն։
Փողոցե փողոց պոռաց ձկնորսը:
Գյուղացիները դռներնին բացեցին, ձկնորսի ձայնին ականջ ծռեցին:
Գյուղացի կիններ ձկնորսը իրենց տուն կանչեցին:
«Հե ՜յ ձկնորս աղբար, ինձ աստղեր կուտա ՞ս: Հե ՜յ ձկնորս աղբար, տես` ի ՜նչ աղվոր եմ: Ես հոս մինակ եմ… եկուր, ներս եկուր, ա ՜յ ձկնորս աղբար, ես դրամ չունիմ, ինձ աստղեր կուտա ՞ս»:
Աղերսեցին այն կիները, որոնք դրամ չունեին:
Փողոցից փողոց գոռում էր ձկնորսը: Գյուղացիները դռները բացեցին, ձկնորսի ձայնին ականջները դրեցին: Գյուղացի կանայք ձկնորսին իրենց տուն կանչեցին: «Հե՛յ, ձկնորս, եղբայր, ինձ աստղեր կուտայի՞ր: Հե՛յ, ձկնորս, եղբայր, տես՝ ինչ լավն եմ: Ես այստեղ մենակ եմ… արի, ներս արի, այ, ձկնորս, եղբայր, ես դրամ չունեմ, ինձ աստղեր կուտաս»: Աղերսեցին այն կանայք, որոնք դրամ չունեին:
April
28
Русский язык
April
27
Երվանդական Հայաստանի կազմավորումը և Աքեմենյան Պարսկաստանը/6րդ․դաս․ապրիլի 21-30/
Վանի թագավորության անկման արդյունքում Ք. ա. VII դարի վերջին Հայկական լեռնաշխարհի տարածքում կրկին ի հայտ են գալիս մրցակից թագավորություններ։ Դրանցից առանձնանում
է Պարույր Սկայորդու իշխանությունը լեռնաշխարհի հարավ-արևմտյան մասում։ Պատմահայր Մովսես Խորենացու հաղորդած տեղեկության համաձայն՝ Պարույրը Հայկ Նահապետի սերնդից
էր։ Նա միացել էր Ասորեստանի դեմ Մարաստանի (Մեդիայի) և Բաբելոնի թագավորների դաշինքին։ Ք. ա. 612 թ. դաշինքի երկրները գրավում և ավերում են Ասորեստանի մայրաքաղաք Նինվեն։ Մի քանի տարի անց արդեն կործանվում է Ասորեստանի կայսրությունը։ Գործուն մասնակցության համար Պարույր Սկայորդին Մարաստանի արքա Կիաքսարի կողմից թագադրվում և ճանաչվում է Հայաստանի թագավոր։ Պարույր արքան իր իշխանության տակ միավորել էր Վանա լճից մինչև Եփրատ ընկած տարածքները՝ նպատակ ունենալով իր
վերահսկողությունը հաստատել ամբողջ լեռնաշխարհի վրա։
Երվանդ I Սակավակյաց և Տիգրան Երվանդյան
Պարույր Սկայորդուն հաջորդած արքաներից Երվանդ Սակավակյացին է հաջողվում Հայկական լեռնաշխարհում հաստատել իր հսկողությունը։ Քանի որ սկզբնաղբյուրները սակավ են, միայն կարելի է ենթադրել , որ նա իր տիրապետությունը հաստատում է այն հողերի վրա, որոնք ժամանակին Վանի թագավորությունն էր վերահսկում։ Թագավորության սահմանները հյուսիսարևմուտքում հասնում են մինչև Սև ծովի ափեր, հարավ-արևելքում ՝ Մարաստան,
հարավում ՝ Հյուսիսային Միջագետք։ Արքայական նոր հարստությունը նրա անունով կոչվում է Երվանդական կամ Երվանդյան։ Կենտրոնն էր Տուշպա-Վան քաղաքը։ Հատկապես նշանակալից էր Երվանդունիների կարողությունը՝ հավաքագրելու զգալի կենդանի ուժ ռազմական արշավների և վերահսկվող տարածքներում իրենց քաղաքական ու ռազմական ներկայությունն ամրապնդելու նպատակով: Այդպիսով ՝ Երվանդ I-ին հաջողվում է վերակազմավորել բանակը՝ ստեղծելով շուրջ
40-հազարանոց հետևակ և 8-հազարանոց հեծելազոր։ Սա չէր կարող չազդել Մարական տերության (Մեդիայի) հետ հարաբերությունների վրա։ Վերջինս փորձում է խստացնել իր
վերահսկողությունն ընդլայնվող Հայաստանի նկատմամբ։ Դա հաջողվում է մանավանդ այն ժամանակ, երբ Մարաստանը տիրում է Արաքսի հովտին և Միջագետքում գտնվող հաղորդակցական ուղիներին։ Դաշնակցային հարաբերությունները շուտով վերածվում են
Մարաստանից Հայաստանի կախվածության։ Սակայն մարական տիրապետության դեմ շուտով լայնածավալ ապստամբություն է կազմակերպվում Աքեմենյան ապագա թագավոր Կյուրոս Մեծի
կողմից։ Ըստ հույն պատմիչ Քսենոփոնի՝ Կյուրոսին այդ ջանքերում ակտիվորեն
աջակցում է նրա որսընկերը՝ հայոց թագաժառանգ Տիգրան Երվանդյանը։ Ք. ա.
550 թ. մարական տիրապետության տապալման արդյունքում ձևավորվում է
Աքեմենյան Պարսկաստանը՝ Կյուրոս Մեծի գլխավորությամբ։ Հայաստանը՝
իբրև դաշնակից երկիր, թեպետ առաջատար դիրք ուներ նորաստեղծ Աքեմենյան կայսրության մեջ, սակայն ներքին ինքնավարությունը պահպանում էր հարկ վճարելու և պատերազմի ժամանակ զորք տրամադրելու պայմանով։ Դա հայկական կողմին թույլ է տալիս պահպանել ձեռք բերված տարածքները՝ չհրաժարվելով լիակատար անկախությունից, միայն թե հետաձգելով այն ավելի պատեհ ժամանակների։
Հակաաքեմենյան ապստամբությունը
Չնայած Կյուրոս Մեծի տված ներքին ինքնավարությանը՝ հայերը չէին հաշտվում ստեղծված իրավիճակի հետ և ձգտում էին անկախանալ արտաքին ուժերից։ Հարմար առիթ է ստեղծվում Ք. ա. 520-ական թթ., երբ ԱքեմենյանՊարսկաստանում ներքին երկպառակություններ են սկսվում։ Ի վերջո գահ է
բարձրանում Դարեհ I-ը (Ք. ա. 522-486), որի կառավարման առաջին իսկ տարում
ապստամբում են հպատակ մի շարք երկրներ։ Դրանց թվում էր և Հայաստանը։
Այս ապստամբությունների և դրանց ճնշման մասին մանրամասն պատմվում
է Բեհիսթունի ժայռի եռալեզու (հին պարսկերեն, էլամերեն և բաբելոներեն)
արձանագրության մեջ։ Հայաստանում ապստամբությունը ճնշելու համար Դարեհ I-ի զորահրամանատարները ստիպված են լինում հինգ ճակատամարտ տալ։ Ինչպես պարզ է դառնում արձանագրությունից, Հայաստանը նվաճելու համար Դարեհը մեծ ճիգ է գործադրել։ Հակառակ արձանագրության մեջ Դարեհի պարծենկոտ հայտարարությունների՝ արշավանքները, ըստ էության, անհաջողությամբ են ավարտվել , դրա համար էլ երկարաձգվել են։ Միայն
հինգերորդ ճակատամարտից հետո է, որ հայերն ընդունել են Դարեհի գերիշխանությունը։
Հայաստանը Աքեմենյան տերության կազմում
Դարեհ արքան ապստամբությունները ճնշելուց հետո ձեռնամուխ է լինում կայսրության սահմանների ընդլայնմանը։ Արևելքում նրա տարածքները հասնում էին մինչև Ինդոս գետը, իսկ արևմուտքում ՝ Թրակիա՝ կազմելով աշխարհի ամենամեծ կայսրությունը։ Իր իշխանությունն այդ հսկայածավալ կայսրության մեջ ուժեղացնելու համար Դարեհն ամբողջությամբ վերանայում է
Կյուրոսի կողմից հաստատված կառավարման համակարգը։ Նա կայսրությունը բաժանում է 20 մարզերի, որոնք կոչվում էին սատրապություններ: Դրանք կառավարվում էին սատրապների կողմից, որոնք հավաքում էին հարկերը, ապահովում էին արդարադատությունն ու անվտանգությունը, զինվորներ էին հավաքում թագավորական բանակի համար։ Սատրապների կողմից մարզերի կառավարման քաղաքականությունը Դարեհի կայսրությունը միավորելու
ճանապարհներից մեկն էր։ Հայաստանը կազմում էր XIII սատրապությունը և
այդպիսին մնաց մինչև Աքեմենյան կայսրության կործանումը։ Հաջորդ կարևոր քայլն այս ուղղությամբ Արքայական ճանապարհի կառուցումն էր: Ճանապարհն ուներ ինչպես տնտեսական, այդպես և ռազմական նշանակություն։ Կարևոր էր, որ այդ ճանապարհի մի որոշ մաս (շուրջ 330 կմ) անցնում էր Հայաստանի հարավային սահմանով , ինչը նպաստում էր առևտրի
ծաղկմանը։ Այս և այլ մանրամասների մասին մենք իմանում ենք հույն զորավար և
պատմիչ Քսենոփոնից, որը Ք. ա. 401 թ. անցել է Հայաստանով։ Ըստ նրա՝ այդ
ժամանակ Հայաստանի սատրապը Երվանդն (Օրոնտեսն) էր, որն ամուսնացած
էր Աքեմենյան արքայադստեր հետ և սեփական պատկերով դրամներ էր
հատում։ Այդ ամենը վկայում է կայսրության մեջ Երվանդական արքայատոհմի
առանձնահատուկ դիրքի և հավակնությունների մասին։
Առաջադրանքներ
ա. Ներկայացրո՛ւ։ Ինչպե՞ս հաջողվեց Պարույր Սկայորդուն ճանաչվել հայոց արքա և հաստատվել
Հայաստանի գահին:
բ. Բացատրի՛ր։ Ի՞նչ դեր ունեցան Երվանդ I Սակավակյացը և Տիգրան Երվանդյանը Հայաստանի
ինքնուրույնության պահպանման գործում:
գ. Վերլուծի՛ր։ Ի՞նչ մեթոդներ օգտագործեց Դարեհը իր կայսրության միասնականությունը պահելու համար։ Ինչպե՞ս էր ազդում նրա քաղաքականությունը Հայաստանի վրա։
>Հետաքրքիր է իմանալ ամենակարճ պատերազմը/ծանոթանալ/
April
27
Русский язык
Поправиться – пыхтящий
Около – сзади
Громко смеяться – хохотать
Небольшой – маленький
Забавная история – смешная история
Достать – вынула
Рассердиться – глаза стали совсем зелёные
Укорить – напоминает
Специально – нарочно
1. тётя Тамара.
2. .
3. тётя Тамара добавила чай три ложки сахара.
4. Портсигар.
5. Потому что тётя Тамара напомнила папе от курена.
6.
7.
1. В субботу.
2. Она подарила папе портсигар.
3. Потому что она испортила папе чай.
4. Потому что тётя Тамара напомнила папе о курении.
5.
6. Нет
April
25
